Triboluminescentie

Inleiding

Sommige kristallen geven een lichtflitsje af als ze gebroken worden. Dit verschijnsel heet triboluminescentie . Suiker vertoont dit verschijnsel, maar keukenzout niet. Sommige soorten snoepjes werken beter dan zuivere sucrose, met name Wint-O-Green Lifesavers . Deze bevat als smaakstof wintergroenolie (mythylsalicyaat). De stof komt voor in rondbladig wintergroen (Pyrola rotundifolia), hier een foto uit Val Munschauns in het Zwitsers Nationaal Park .

Waarneming

Aanpassing aan duisternis

Triboluminescentie is gemakkelijk zelf waar te nemen. De lichtflitsjes zijn echter erg zwak en alleen te zien als het oog aan het duister gewend is. Ga daarom minstens een kwartier in het donker zitten of sta 's nachts op zonder fel licht te ontsteken. Aanpassing aan het donker maakt het oog 100000 keer gevoeliger. Een korte blootstelling aan zwak licht doet de aanpassing van het oog aan het duister niet teniet. Sommige mensen zijn nachtblind, zij zullen moete hebben triboluminescentie waar te nemen.

Suikerkristallen breken

Met aan het donker gewend ogen, bekend als scotopie of nachtzicht, is het triboluminescentielicht van een brekend suiker in de vorm van een klontje of als kristalsuiker is ongetwijfel goed te zien. Dit kan het best gedaan worden in een glazen vijzel of ander stevig glaswerk. Zelfs kauwen op suiker is een optie. De kleur van het licht is niet waarneembaar, nachtzicht is kleurenblind.

Foto's

Het is niet gemakkelijk triboluminescentie te fotograferen. Ik heb een suikerklontje gebroken tussen twee 18 mm dikke gelijmde glasplaten. Ik heb een digitale foto gemaakt met een 50mm f/1.4 lens bij ISO 3200 met open sluiter.
De lichtflits was met het blote oog duidelijk zichtbaar.
De resulterende foto was geheel zwart. Door digitale bewerking (voor rood, groen en blauw alle pixels met 8-bit waarde 7 of hoger wit gemaakt) werd het triboluminescentielicht wel op de foto zichtbaar.

Verklaring

Het exacte mechanische van triboluminescentie is niet bekend. Bij het breken van een kristal zullen electronen verplaatst worden. Kennelijk is het electrisch veld dat daarbij ontstaat voldoende om een vonk over te doen springen.

home (English) Nederlands